Hoe vindt bij de mens de bevruchting plaats? In grote lijnen kent iedereen wel het antwoord op die vraag. Maar weet je wat er naast het hebben van seks allemaal nog meer bij komt kijken om een vrouwelijke eicel en een mannelijke zaadcel succesvol te laten samensmelten?
Verschillende vrouwelijke organen zijn nodig om zwanger te raken (zie plaatje hieronder). Aan de buitenkant van een vrouw kun je niet zien of alles van binnen goed functioneert. En of alle voortplantingsorganen aanwezig zijn. Wanneer je na lange tijd nog niet zwanger bent, is het mogelijk dat er iets niet helemaal goed gaat met deze organen.
Voortplantingsstelsel van de vrouw
- De vagina
De vagina is eigenlijk alleen een doorgang tot de belangrijkste voortplantingsorganen. Eerst voor de penis om de zaadcellen bij de opening van de baarmoederhals (cervix) aan te leveren en later voor het baren van de baby. Soms gaat er iets mis tijdens de ontwikkeling en wordt een baby zonder vagina geboren. Meestal ontbreekt de baarmoeder dan ook. Dit syndroom heet Mayer-Rokitansky-Kuster. Het komt bij 1 op de 5000 vrouwen voor en is de op één na meest voorkomende oorzaak van het uitblijven van de menstruatie in de puberteit.
- De baarmoederhals
De baarmoederhals (of cervix) is het onderste deel van de baarmoeder. De baarmoederhals zorgt ervoor dat de baby tijdens de zwangerschap goed op haar plek blijft. Dit komt door het stevige spierweefsel en stug bindweefsel in de baarmoedermond.
Rondom de eisprong scheidt de baarmoedermond helder slijm (cervixslijm) uit. Dit slijm zorgt niet alleen voor een gemakkelijke doorgang maar het leidt ook de zaadcellen vanuit de vagina de baarmoederhals in. Sommige vrouwen herkennen dit slijm direct en weten dat hun eisprong er aan komt.
- De baarmoeder
De baarmoeder (of uterus in het Latijn) is een peervormig orgaan. Het is ontworpen om een baby negen maanden in te dragen, te beschermen en te voeden. Elke maand wordt de binnenbekleding van de baarmoeder, het baarmoederslijmvlies opnieuw aangemaakt. Door de aanmaak van hormonen wordt dit slijmvlies, tijdens je menstruatiecyclus, steeds dikker om zo uiteindelijk een goede voedingsbodem te creëren voor een embryo. Als er in die maand geen zwangerschap ontstaat, breekt het baarmoederhalsslijm af en komt het als menstruatiebloed naar buiten.
Zelfs als de vorm van de baarmoeder volkomen normaal is, kan het nog zijn dat er enkele ongewilde zaken zoals vleesbomen en poliepen woekeren. Deze kunnen zeker de innesteling van een embryo in de weg staan.
Wat is een poliep?
Een poliep groeit in de baarmoederholte en is over het algemeen een klein gezwel van het baarmoederhalsslijmvlies met een bepaalde vorm. Met een kleine operatie zijn poliepen eenvoudig, zonder complicaties, te verwijderen.
Wat is een vleesboom?
Een vleesboom is een ronde uitstulping van het spierweefsel van de baarmoederwand. Het verwijderen van een vleesboom is lastiger dan van een poliep. Na het verwijderen van een vleesboom ontstaat er eigenlijk altijd littekenweefsel. Een embryo kan zich niet innestelen in littekenweefsel, wat kan betekenen dat de kans op een zwangerschap nog verder afneemt. Na het verwijderen van een vleesboom, is de kans groot dat je via een keizersnede moet bevallen omdat er een zwakke plek in de baarmoederwand is ontstaan.
- De eierstokken
De eierstokken (of ovaria), zijn de belangrijkste voortplantingsorganen omdat ze eicellen bevatten. Hoeveel eicellen? Elke dag verlies je eicellen door atresie. Atresie is het afsterven van eicellen omdat ze niet gestimuleerd worden om uit te rijpen. Je moet het dus doen met de eicellen waarmee je geboren bent. Niet alleen neemt het aantal eicellen elk jaar af, ook de kwaliteit van je eicellen wordt, naarmate je ouder wordt, steeds iets minder.
Bijvoorbeeld
- Voor de geboorte bevatten de eierstokken van een meisjesfoetus 3,5 miljoen eicellen. In de laatste drie maanden voor de geboorte, gaan daar 2,5 miljoen eicellen van verloren.
- De eierstokken van een pasgeboren meisjesbaby bevatten ongeveer 1 miljoen eicellen.
- Rond de puberteit zijn er nog maar 300.000 tot 400.000 eicellen over.
- Hierna gaan er elke maand 500 tot 1000 onrijpe eicellen verloren.
- Als je 50 bent, heb je nog ongeveer 1000 eicellen over.
De eisprong
Elke maand komt een eicel vrij uit één van je twee eierstokken. Welke eierstok er aan de beurt is (links of rechts) is willekeurig. Heb je maar één eierstok (zo geboren of door operatie) dan zal deze eierstok elke maand een eicel vrijlaten.
De eicellen
Artsen spreken meestal van oöcyten in plaats van eicellen. Wat zit er eigenlijk allemaal in een eicel waardoor het tot zo’n wonderlijk mensje kan transformeren? Dat zijn de 23 chromosomen. Deze bepalen of je baby klein of groot wordt, donker of blond haar krijgt.
- De ontmoetingsplek
Je hebt twee eileiders (niet verwarren met eierstokken). Eén vlak bij elke eierstok. In de eileiders treffen eicel en zaadcel elkaar om samen iets moois te gaan creëren. Als de eicel vrijkomt uit de eierstok pakken kleine uitstulpingen aan het einde van de eileider de eicel op en helpen deze verder de eileider in.
Eenmaal in de eileider heeft de eicel een paar dagen nodig om in de baarmoeder te komen. Op dat moment mogen we hopen dat tijdens deze route de eicel onderweg ergens bevrucht is geraakt met een zaadcel. Als dat lukt, dan transformeert de eicel tot een embryo in de baarmoeder.
Beschadigde eileiders zijn een veelvoorkomende oorzaak van onvruchtbaarheid. Eileiders kunnen beschadigd raken door infecties maar ook soms door endometriose of door een operatie.
De rol van hormonen
De groei van eicellen, de eisprong en de voorbereiding van de baarmoeder op de komst van een bevruchte eicel is een ingewikkeld samenspel tussen verschillende organen in het lichaam. Lees hier hoe zwanger worden, een wonder van de natuur, door hormonen wordt aangestuurd.
