Heeft u een onregelmatige cyclus van minder dan 21 dagen en meer dan 35 dagen en nog wel voldoende eicelvoorraad? Dan kom je mogelijk in aanmerking voor ovulatie- inductie (OI).
Wat is OI?
Ovulatie-inductie is een behandeling met medicijnen (clomifeencitraat, letrozol of gonadotrofines, of een GnRH-pompje) waarmee je eisprong (ovulatie) wordt opgewekt. Deze behandeling wordt overwogen op het moment dat er bij jou sprake is van een onregelmatig optredende of uitblijvende eisprong. Een vrouw met een menstruele cyclus tussen de drie en vijf weken heeft per jaar ongeveer dertien keer een eisprong en dus dertien keer per jaar kans op een zwangerschap. Als je eisprong minder vaak optreedt, is er vanzelfsprekend ook een verlaagde kans op een zwangerschap binnen een jaar en kan het zinvol zijn om dit met behulp van ovulatie-inductie te corrigeren. Als erdoor de ovulatie- inductie wel weer regelmatige cyclussen (tussen de 21 en 35 dagen) optreden dan heb je net zoveel zwangerschapskansen als de rest van Nederland. (85% wordt binnen een jaar zwanger.) Vanwege de goede zwangerschapskansen zal het ziekenhuis 1-1.5 jaar proberen om via ovulatie-inductie een zwangerschap na te streven.
Ovulatie inductie is een behandeling, die vergoed wordt in de basis ziektekostenverzekering.
Bekijk de animatie over ovulatie-inductie
OI gecombineerd met IUI
Indien er naast een onregelmatige cyclus tevens sprake is van een verminderde zaadkwaliteit dan kan OI samengaan met kunstmatige inseminatie (IUI). Wil je meer weten over IUI? Lees dan hier verder.
Ovulatie-inductie: voor wie?
Voordat de OI-behandeling van start gaat, zal de arts (bloed)onderzoek doen naar de oorzaak van je onregelmatige of uitblijvende eisprong. Wanneer in de eierstokken onvoldoende eicellen aanwezig zijn die gestimuleerd kunnen worden, zoals bij een vroegtijdige overgang, dan is ovulatie-inductie niet de juiste behandeling. In de volgende situaties kun je wel in aanmerking komen voor een OI-behandeling.
- Vrouwen met PCOS
- Vrouwen met een normale hormoonhuishouding, maar geen of onregelmatige eisprong
- Vrouwen met lage LH-FSH-waarden in het bloed
- Vrouwen met PCOS
PCOS is de afkorting van polcysteus ovarium syndroom. Letterlijk betekent dit dat er meerdere (poly) eiblaasjes in de eierstok (ovarium) aanwezig zijn. Omdat het aantal eiblaasjes hoger is dan gemiddeld, is bij PCOS de hormoonhuishouding verstoord: vaak is er te veel van het hormoon LH en/of testosteron aanwezig. Daardoor vindt er heel onregelmatig een eisprong plaats of zelfs helemaal niet. PCOS is een veelvoorkomende oorzaak van problemen met de eisprong.
- Vrouwen met een normale hormoonhuishouding maar geen of onregelmatig eisprong
Bij deze vrouwen zijn alle hormonen die van invloed zijn op de menstruatiecyclus in normale hoeveelheden aanwezig, maar vindt er toch geen of een heel onregelmatige eisprong plaats. Vaak is onbekend waardoor dit ontstaat.
- Vrouwen met lage LH- en FSH-waarden
Wanneer de productie van het hormoon GnRH vanuit de hypothalamus verstoord is kan er een tekort ontstaan van de hormonen LH en FSH met een onregelmatige eisprong als gevolg. Dit probleem kan ontstaan door bijvoorbeeld een chronische ziekte, ondergewicht (of anorexia) of een afwijking aan de hypothalamus. Deze zeldzame oorzaak wordt relatief vaak met een GnRH-pomp behandeld.
Hoe gaat een OI-behandeling in zijn werk?
Wanneer je niet zwanger wilt worden is een behandeling van je uitblijvende eisprong op zichzelf niet nodig. Wil je wel graag zwanger worden dan hangt de juiste OI-behandeling af van de precieze oorzaak van het uitblijven van je eisprong. Gelukkig kan in de meeste gevallen je eisprong worden opgewekt met medicijnen: tabletten, injecties (gonadotrofines) of een computer gestuurd pompje (GnRH-pomp).
Omdat iedereen anders op een OI-behandeling reageert, is het vaak even zoeken naar de juiste dosering. Reageren je eierstokken niet op de gegeven dosering? Dan zal de arts de volgende sessie de dosis ophogen. Ook kan het zijn dat je eierstokken reageren met het aanmaken van teveel eiblaasjes. Dan zal je behandeling worden afgebroken en krijg je het advies om niet te vrijen vanwege het risico op een meerlingzwangerschap. Een volgende behandelsessie schrijft de arts waarschijnlijk een lagere dosering voor. De medicijnen kunnen bijwerkingen geven. Het verschilt per individu hoeveel last je hiervan zal hebben.
Eisprong opwekken met tabletten
De behandeling bestaat uit het innemen van tabletten met het medicijn letrozol (Femara®) of clomifeencitraat (Clomid®).
De tabletten dienen 5 dagen lang te worden ingenomen, gerekend vanaf de 3de dag van de menstruatie. Deze middelen vangen de remmende werking van oestradiol op de hypofyse weg, waardoor de hypofyse gestimuleerd wordt om meer FSH (follikel stimulerend hormoon) te maken. FSH stimuleert de eierstok om een follikel (eiblaasje) te laten uitrijpen. Het doel van deze medicijnen is om de hormonale cyclus aan te wakkeren zodat een ovulatie (eisprong) plaats vindt en je een regelmatige cyclus krijgt (tussen de 21 en 35 dagen.. Soms werken de medicijnen niet direct en is het nodig om de dosering op te hogen. Met echocontroles wordt gecontroleerd of en hoe de behandeling aanslaat. Bijwerkingen die onder andere kunnen voorkomen zijn opvliegers, gevoelige borsten, buikpijn, opgeblazen gevoel, drukpijn, misselijkheid, braken, hevig en/of onregelmatig vaginaal bloedverlies.*
*Bron: Farmacoceutisch Kompas
Bekijk de animatie over de behandeling van hypo hypo
Eisprong opwekken met injecties
Soms is het nodig om de eierstokken direct te stimuleren door het toedienen van injecties die de zogenaamde gonadotrofines (FSH, LH en hCG) bevatten. Deze hormonen bevorderen de groei van eiblaasjes in de eierstokken (FSH) en de laatste fase van uitrijping van deze blaasjes tot aan de eisprong (LH en hCG).
De gonadotrofines kun je zelf thuis onderhuids inspuiten. Uiteraard krijg je daarover uitleg van de verpleegkundige en vaak heeft de fabrikant op zijn website ook instructievideo’s zodat je thuis nog eens rustig kan kijken hoe je jezelf injecteert. Bijwerkingen die o.a. kunnen voorkomen zijn: opgezette buik, buikpijn, misselijkheid, braken, hoofdpijn en diarree.* Als uit de echo blijkt dat de follikels groot genoeg zijn, krijg je een injectie met een medicijn dat hCG bevat. Dit om de eisprong op te wekken.
Het nadeel van therapie met gonadotrofines is dat de kans op een meerling zwangerschap iets groter is. Om dit zoveel mogelijk te voorkomen, start een arts altijd met een zo laag mogelijke dosis.
Wil je meer weten over de gonadotrofines? Lees dan hier verder .
*Bron: Farmacotherapeutisch Kompas
Wat is een GnRH-pomp?
Gonadotrophin Releasing Hormone (GnRH) ofwel gonadoreline wordt geproduceerd door de hypothalamus, gelegen in het lage deel van de hersenen. De hypothalamus geeft via dit hormoon een signaal pulsgewijs aan de hypofyse om de gonadotrofines FSH en LH te produceren, die de ontwikkeling van follikelsin de eierstokken bevorderen.
GnRH is ook beschikbaar als medicijn waarbij het op dezelfde wijze als het natuurlijke GnRH de hypofyse stimuleert. Deze medicamenteuze behandeling wordt veelal voorgeschreven bij vrouwen die niet menstrueren door een gebrekkige productie van GnRH (hypothalame amenorroe). Maar ook bij onvoldoende resultaat van een behandeling met tabletten (waar artsen vaak mee starten) wordt soms voor GnRH gekozen. Het natuurlijke proces wordt dan nagebootst door elke 90 of 120 minuten een kleine dosis GnRH onder de huid af te geven via een klein infuuspompje (Pod, zie afbeelding) dat je dag en nacht draagt. Geschikte plaatsen op de huid om het pompje aan te brengen zijn o.a. de buik en de bovenarm.
Onvruchtbaar door te veel prolactine?
Bij deze zeldzame specifieke vorm van onvruchtbaarheid waarbij de hersenen te veel van het hormoon prolactine aanmaken schrijft een arts prolactine-remmende medicatie voor. Het te veel aan prolactine remt namelijk de bloedwaarden van LH en FSH waardoor de eisprong uitblijft. Tijdens de behandeling zal de menstruatie meestal weer terugkomen waardoor je ook weer zwanger kunt worden. Bij deze behandeling is er geen verhoogde kans op een meerlingzwangerschap.
