Wat is In Vitro Fertilisatie (IVF)?

Om zwanger te raken moet je eierstok een eicel afgeven en die moet vervolgens samensmelten met een zaadcel. Deze samensmelting, de bevruchting, vindt normaal plaats in de eileider. Bij IVF vindt de bevruchting plaats in een laboratorium, waarna de bevruchte eicel wordt teruggeplaatst in de baarmoeder om daar als embryo verder te groeien.

Het IVF-proces bestaat uit de volgende stappen

• Onderdrukking

Met medicatie onderdrukt de arts je eisprong. Deze medicatie zorgt er namelijk voor dat de hersenen tijdelijk ophouden met het verzenden van hun maandelijkse bericht aan de eierstokken om een eicel te produceren en los te laten (de eisprong). Dit om te voorkomen dat de eicel vroegtijdig loslaat en het niet meer gebruikt kan worden voor de reageerbuisbevruchting. De medicatie regelt dus eigenlijk de eisprong zodanig dat de eicel precies op tijd kan worden weggehaald. Hier zijn middelen voor die je ongeveer 10-11 dagen onderhuids moet injecteren (start voorafgaand aan ovariële stimulatie) maar er zijn ook middelen waarmee je dit maar 5 dagen hoeft te doen (start tijdens de ovariële stimulatie).

• Ovariële stimulatie en follikelbewaking

In deze fase gaan gonadotrofines de eierstokken stimuleren tot het produceren van  eiblaasjes (follikels) die de eicellen bevatten. Hiervoor zijn middelen beschikbaar die (vrijwel) alleen FSH bevatten of combinatiepreparaten bestaande uit FSH en LH of FSH, LH en hCG.

Deze behandeling met gonadotrofines duurt één tot twee weken waarvoor je jezelf één tot twee weken onderhuids moet injecteren. De arts of verpleegkundige legt je uit hoe jij (of je partner) dit kunt doen.

Hoe lang deze behandeling duurt, hangt af van de reactie van je eierstokken. Deze reactie houdt de arts met een echografie in de gaten. Als uit de echo blijkt dat de follikels groot genoeg zijn, krijg je een injectie met een medicijn dat hCG of en ander middel met een hoge LH-activiteit bevat. Dit om de eisprong op te wekken.

• Follikelpunctie

Ongeveer 36 uur na deze injectie met hoge LH-activiteit, worden de eicellen via de vagina weggehaald in het ziekenhuis. Met behulp van een echoscopie brengt de arts een dunne holle naald door de wand van je vagina in de eierstokken om de eicellen uit de follikels te zuigen. Deze ingreep kan best wat pijnlijk zijn. Daarom krijg je vaak een lokale verdoving of pijnstillende medicatie. De ingreep duurt bij elkaar niet langer dan 10 -15 minuten. Daarna kun je direct weer naar huis. Als je verdoving hebt gehad, laat je dan naar huis rijden door iemand anders. Doe rustig aan de dag van de punctie.

• Kunstmatige bevruchting

Uit labonderzoek moet vervolgens blijken of de eicellen rijp zijn. Is dat het geval, dan is het belangrijk dat het sperma is bewerkt (ontdaan van stofjes die problemen kunnen opleveren) en klaar is voor bevruchting. Op een schaaltje wordt bij elke eicel, sperma toegevoegd. Deze schaaltjes gaan dan in een kast (stoof) op lichaamstemperatuur. Elke dag wordt onder een microscoop nauwlettend de celdeling in de gaten gehouden. Het kan ook helaas zo zijn dat de celdeling niet goed verloopt en de embryo’s niet bruikbaar zijn.

• Het inbrengen van de embryo’s

Als de bevruchting wél is gelukt, dan noemen we dat een embryo. Deze embryo plaatst de arts, 3 tot 5 dagen na de punctie, met behulp van een plastic buisje, via de baarmoederhals in de baarmoeder. Deze handeling duurt ook maar een paar minuten en daarna kun je weer naar huis. Na deze zogenoemde ‘terugplaatsing’ mag je je gewoon bewegen. Je hoeft niet te blijven liggen of extra rustig aan te doen. Je hoeft namelijk niet bang te zijn dat je het embryo verliest. Deze zit namelijk ‘geplakt’ tussen de slijmvliezen van de baarmoeder en valt er niet zomaar uit.

• Eén of meerdere embryo’s terugplaatsen?

Zijn er meerdere embryo’s ontstaan in de schaaltjes, dan verwacht je misschien dat de arts er meerdere terugplaatst om zo de kans op een zwangerschap te vergroten. Toch gebeurt dit tegenwoordig eigenlijk niet meer. Dit om het risico op een meerlingenzwangerschap te verkleinen.

Er is onderzoek gedaan naar de zwangerschapskansen in een groep vrouwen, die 1 embryo teruggeplaatst kregen en een groep vrouwen, die 2 embryo’s teruggeplaatst kregen. Ze zagen dat in beide groepen de zwangerschapskansen ongeveer gelijk waren. Echter had de groep waarin er 1 embryo werd teruggeplaatst 100% eenlingen. In de groep waarin 2 embryo’s werden teruggeplaatst kreeg ongeveer de ene helft een eenling en de andere helft een tweeling. Omdat een tweelingzwangerschap niet zonder risico is voor moeder en kind, wordt het terugplaatsen van meerdere embryo’s niet aanbevolen.

De arts kiest voor de terugplaatsing altijd voor het beste embryo. Zijn er meer goede embryo’s? Dan gaan deze de vriezer in voor een eventuele volgende IVF-poging.

• Luteale fase ondersteuning

Deze fase, vroeg in de zwangerschap, noemen we de luteale fase. De luteale fase is in de cyclus van de vrouw de fase vanaf de eisprong tot de menstruatie, of tot zolang de zwangerschap duurt. Het progesteron zorgt in deze fase voor ideale innestelomstandigheden voor de bevruchte eicel en ondersteunt de vroege zwangerschap.

Vanaf de dag van de eicelpunctie krijg je gedurende een aantal weken extra progesteron voorgeschreven in de vorm van (orale) tabletten, vaginale capsules of gel in de vagina. Progesteron moet je innemen omdat, door eerdere medicatie, de aanmaak van hormonen (waaronder progesteron) is onderdrukt.

• Zwangerschapstest en echo

Na twee weken kun je zelf een zwangerschapstest doen. Als de uitslag positief is dan ben je dus zwanger. Je krijgt binnen twee tot vier weken een echo. Blijkt uit de echo een gezonde zwangerschap, dan bespreek je met de arts de verdere begeleiding.

Wanneer kom je in aanmerking voor IVF?

1. Bij afwijkingen aan de eileiders
2. Bij endometriose (goedaardige woekering van het baarmoederslijmvlies)
3. Bij ‘onverklaarbare onvruchtbaarheid’
4. Bij een niet geslaagde IUI-behandeling

Wat zijn de kenmerken van de IVF-behandeling?

1. De kans op een succesvolle zwangerschap na IVF ligt gemiddeld op 30-40% per behandeling (afhankelijk van factoren als leeftijd, zaadkwaliteit en kwaliteit van de embryo’s)

1. Een IVF-traject is in verhouding tot andere behandelingen de meest intensieve  onder andere door de injecties, de eicelpunctie en ziekenhuiscontroles

1. De kans op een meerlingzwangerschap is tegenwoordig klein doordat doorgaans één embryo wordt teruggeplaatst.

1. Bij IVF is de kans op het overstimulatiesyndroom (OHSS) aanwezig. Dit kan ontstaan als gevolg van de behandeling met gonadotrofines. Bij het overstimulatiesyndroom ontwikkelen zich te veel eiblaasjes (follikels) waardoor veel oestradiol wordt uitgescheiden. Hierdoor kan er vanuit de bloedvaten, vocht de buikholte inlekken waardoor je een pijnlijk, opgezette buik kunt krijgen maar ook misselijk en kortademig kunt zijn en vocht kunt vasthouden. Dit zie je aan jouw onderbenen en je merkt dat je ook in gewicht aankomt.

Meer over Ovarieel hyperstimulatie syndroom (OHSS)

Groeien er tijdens het IVF traject veel eiblaasjes, heb je opeens last van een opgezette buik, neem je snel in gewicht toe en voel je je ziek, neem dan contact op met je behandelend arts. Het ovarieel hyperstimulatie syndroom (OHSS) is een aandoening die mild kan verlopen maar in uitzonderlijke gevallen voor ernstige complicaties kan zorgen zoals bloedstolsels of een longembolie.

De behandeling van OHSS bestaat uit het toedienen van vocht, pijnstilling en antitstollingsmiddelen.

De meest effectieve behandeling van OHSS is het voorkomen van een zwangerschap. Bij dreiging van OHSS kan je arts dan ook besluiten de punctie uit te stellen en ook geen hCG toe te dienen. Is er al wel hCG toegediend dan kan de arts besluiten toch de punctie door te laten gaan maar vervolgens de ontstane embryo’s in te vriezen. Terugplaatsing van de embryo’s gebeurt dan wanneer de eierstokken weer volledig zijn hersteld.

Bekijk de animatie over IVF en ICSI